در صنعت حمل و نقل دریایی، طیف گسترده ای از انواع کشتی ها برای انتقال بار و مسافر مورد استفاده قرار می گیرند. کشتی‌های باربری با توجه به نوع کالا و روش حمل‌ونقل به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند. هر دسته از این کشتی‌ها دارای طراحی و تجهیزات منحصربه‌فردی است که آنها را برای جابه‌جایی کالاهای خاصی مناسب می‌سازد.
از مهم ترین این کشتی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. کشتی های کانتینری (Container Ships)
این کشتی ها برای حمل کانتینرهای بزرگ که کالاهای متنوعی در آن ها جای می گیرند، طراحی شده اند و به دلیل توانایی بالا در جابه جایی انواع محموله، به عنوان ستون اصلی حمل و نقل کانتینری شناخته می شوند.
کشتی های کانتینری با زمان بندی منظم و خطوط کشتیرانی معین کار می کنند که این روند باعث بهبود نظم و بهره وری در حمل و نقل شده است.
2. کشتی های تانکری
تانکرها به عنوان یکی از مهم ترین وسایل حمل و نقل مایعات در مقیاس جهانی، وظیفه جابه جایی انواع مایعات را بر عهده دارند. این نوع کشتی ها مستقیماً مایعات را در مخازن ویژه ای ذخیره کرده و از کانتینر یا بشکه استفاده نمی کنند.
نفتکش ها، به ویژه در صنعت نفت بسیار پرکاربرد هستند و علاوه بر نفت خام، می توانند دیگر مایعات مانند روغن های صنعتی و خوراکی را نیز انتقال دهند.
تنوع در تانکرها باعث شده که هر کدام بر اساس نوع محموله و مقصد خاص خود طراحی و مورد استفاده قرار گیرند. برای آشنایی بیشتر با انواع تانکرها، می توان به منابع مختلفی مراجعه کرد.
تانکرها به چندین نوع مجزا تقسیم می شوند:
- نفتکش ها: ویژه جابه جایی نفت خام و فرآورده های آن.
- تانکرهای شیمیایی: طراحی شده برای حمل مواد شیمیایی خطرناک و خورنده.
- تانکرهای گازی: مختص انتقال گازهای مایع مانند LPG و LNG.
3. کشتی های نفتکش (Tankers)
نفتکش ها برای انتقال مایعات مانند نفت خام، فرآورده های نفتی و گازهای مایع ساخته شده اند. این کشتی ها به دسته های گوناگونی تقسیم می شوند:
- نفتکش های خام: برای حمل مقادیر عظیم نفت خام.
- نفتکش های فرآورده ها: مناسب برای انتقال سوخت هایی مانند بنزین و دیزل.
- نفتکش های گاز مایع: ویژه حمل گازهای مایع همچون LNG و LPG.
4. کشتی های فله بر (Bulk Carriers)
کشتی های فله بر به منظور حمل مواد فله مانند سنگ آهن، غلات و زغال سنگ طراحی شده اند و به دو نوع اصلی تقسیم می شوند:
- فله برهای خشک: برای جابه جایی مواد جامد فله ای همچون غلات و سنگ آهن.
- فله برهای مایع: مخصوص انتقال مایعات فله ای از قبیل روغن های گیاهی و مواد شیمیایی.
5. کشتی های رورو (Ro-Ro Ships)
این کشتی ها، که به سیستم های رمپ مجهز هستند، برای جابه جایی وسایل نقلیه چرخ دار مانند خودروها، تریلرها و واگن های ریلی طراحی شده اند.
روش بارگیری و تخلیه در کشتی های رورو به طور مستقیم از طریق حرکت خودروها به داخل و خارج از کشتی انجام می گیرد.
6. کشتی های یخ شکن (Icebreakers)
کشتی یخ شکن نوعی از شناور است که به منظور شکستن یخ های سطح دریا طراحی شده و از بدنه و تجهیزاتی خاص برخوردار است که امکان باز کردن مسیر برای دیگر شناورها را فراهم می سازد.
یخ شکن های معمولی به وسیله برخورد مستقیم با یخ، قادر به شکستن یخ هایی با ضخامت تا یک متر هستند و راهی در آنها ایجاد می کنند.
در مقابل، یخ شکن های قطبی با فشاری پیش رونده روی یخ حرکت کرده و پس از سوار شدن روی آن، با استفاده از وزن سنگین خود یخ هایی تا ضخامت ۶ متر را می شکنند.
کشتی های یخ شکن قطبی اغلب مجهز به بالگردهایی برای شناسایی مسیرهای پیش رو هستند.
7. کشتی های مسافربری (Passenger Ships)
کشتی های مسافربری به دو نوع اصلی تقسیم می شوند:
- کشتی های کروز: ویژه سفرهای تفریحی طولانی مدت.
- کشتی های فری: برای سفرهای کوتاه مدت که علاوه بر مسافران، خودروها را نیز جابه جا می کنند.
8. کشتی های چندمنظوره (Multi-Purpose Vessels)
این کشتی ها برای حمل انواع مختلفی از بارها از جمله کانتینرها، مواد فله و کالاهای عمومی به کار می روند. این کشتی ها به دلیل انعطاف پذیری در جابه جایی محموله های گوناگون بسیار ارزشمند هستند.
9. کشتی های بار فله کوچک (Mini Bulk Carriers)
این کشتی ها برای حمل بارهای فله ای در مقیاس های کوچک تر ساخته شده اند و معمولاً در بنادر کوچک و مسیرهای کوتاه تر فعالیت دارند.
10. کشتی های حمل کالاهای سردخانه ای (Reefer Ships)
برای انتقال کالاهایی که نیاز به دمای پایین دارند، مانند مواد غذایی فاسدشدنی و داروها، از این کشتی ها استفاده می شود.
سیستم های سردخانه ای پیشرفته در این کشتی ها باعث حفظ شرایط دمایی مطلوب در طول مسیر می شود.
11. کشتی های حمل مواد شیمیایی (Chemical Tankers)
کشتی های حمل مواد شیمیایی (Chemical Tanker) نوعی از کشتی های تانکر هستند که به طور ویژه برای جابه جایی مایعات شیمیایی به صورت فله طراحی شده اند.
بر اساس تعریفی که در ضمیمه ۲ کنوانسیون بین المللی مارپل ارائه شده است، این کشتی ها به گونه ای طراحی یا اصلاح شده اند که مایعات شیمیایی معرفی شده در فصل ۱۷ آیین نامه بین المللی مواد شیمیایی فله را به صورت عمده و بدون بسته بندی حمل کنند.
12. کشتی های کشتیرانی ترکیبی (Combination Carriers)
این نوع کشتی ها توانایی حمل چندین نوع کالا را به طور همزمان دارند. هر قسمت از این کشتی ها برای حمل نوع خاصی از محموله طراحی شده و قابلیت جابه جایی همزمان مواد فله، کانتینر و کالاهای عمومی را فراهم می کنند.
